TRABZON – Sayıştay Başkanlığı Trabzon İçmesuyu ve Kanalizasyon İdaresi (TİSKİ) 2022 yılı raporunu açıkladı. Raporda, mal ve hizmet alımlarında açık ihale yerine doğrudan temin yönteminin kullanılması, içme suyu ve kayıp kaçak oranının yüksek olduğu ve daha önceki rapora rağmen bu kayıpların giderilmediği, işçilerin yıllık izinlerinin kullandırılmadığı, su tahsilat ücretlerinden ilgili belediyelere pay aktarılmadığı öne çıkarken en dikkat çeken bulgu ise Büyükşehir yasasına geçen Trabzon’da dağ köylerindeki evlere dahi su sayacı takan TİSKİ’nin kendine ait tesislerde sayaç olmaması oldu.
KURUMUN MUAFİYETİ BULUNMUYOR
2014 yılında büyükşehir olan Trabzon’da yasaya göre köyler mahalle olmuş ve kırsal bölgelerde de içme suyuna sayaç takılmıştı. Sayaç ve tesisat masraflarının vatandaşlar tarafından karşılanmasına rağmen TİSKİ’nin fahiş fiyatlar çıkardığı vatandaşlar duruma tepki göstermişti. Sayıştay’ın geçtiğimiz hafta açıkladığı TİSKİ raporunda kurumun kendisine ait 15 tesiste sayaç bulunmaması bulgusu tepki topladı. Mevuzatlara göre su ve kanalizasyon idarelerinin görevleri için kullandığı taşınmazların su ve atık su aboneliklerine ilişkin herhangi bir muafiyet bulunmuyor. Sayıştay, TİSKİ’ye tesislerin su ve atık su aboneliklerinin tesis edilmesi gerekmektiği uyarısında bulundu.
Sayıştay’ın TİSKİ ile ilgili yaptığı denetimlerdeki bulgularından biri Trabzon Büyükşehir Belediyesi raporunda olduğu gibi mal alım ihalesinin içerisinde yer alabilecek bazı alımların doğrudan temin usulü ile gerçekleştirilmesi oldu. Raporda yer alan bilgilere göre TİSKİ, 251 bin liralık mal alımını ihalesiz gerçekleştirdi. Mevzuata aykırı yapıldığı ifade edilen alımlarla ilgili raporda “Alımların 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine uygun olması için aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerin Kanun’da yer alan ihale usulleriyle gerçekleştirilmesi ve doğrudan temin yönteminin amacına uygun olarak kullanılması gerekmektedir” görüşleri yer aldı.
KAYIP KAÇAK ORANI SINIRIN ÇOK ÜZERİNDE
Sayıştay’ın incelemesinde dikkat çektiği hususlardan biri de Trabzon’da kayıp, kaçak oranının büyükşehir yönetmeliklerinin çok üstünde olması oldu. Yönetmeliklere göre Büyükşehir ve il belediyeleri su kayıplarını 2023 yılına kadar en fazla yüzde 30 düzeyini aşmaması gerekiyor. Fakat Sayıştay’ın bulgularına göre Trabzon’da bu oran 2022 yılında yüzde 40,90 düzeyinde gerçekleşti. Sayıştay, kayıp kaçak oranının düşürülmesi için TİSKİ’nin gerekli çalışmaların yapmadığını ve mevzuata uygun düzenlemeleri uygulamadığını da raporda belirtti.
İŞÇİLER YILLIK İZİNLERİNİ KULLANMIYOR
Sayıştay’ın incelemesindeki bulgulardan biri de TİSKİ işçilerinin yıllık izinlerinin mevzuata uygun şekilde kullandırılmadığı ve bu nedenle yıllık izinlerin biriktiği oldu. İşçilerin yaşadığı sorun 2021 yılı raporunda da yer almasına rağmen aradan geçen 1 yılda TİSKİ’nin bu sorunu çözmediği görüldü. Raporda konuyla ilgili “Hem mevzuata uygunluk açısından hem de İdareye ek mali külfet getirmemesi amacıyla yıllık izinlerin kullandırılması gerekmektedir” ifadeleri yer aldı. Görüştüğümüz TİSKİ işçileri de bazı işçilerin yıllık izinlerinin biriktiği ve personel eksikliğinden dolayı yıllık izinleri düzenli kullanmada sorun yaşadıklarını dile getirdiler.
BELEDİYELERE PAY AKTARILMAMIŞ
Raporda dikkat çekilen hususlardan biri de TİSKİ’nin kaynak ve yeraltı sularından alınan kira gelirlerinden ve çevre temizlik vergisi paylarından ilgili belediyelere pay aktarmaması oldu. Yapılan incelemede TİSKİ’nin kaynak sularından 2014-2022 yılları arasında 2 milyon 9 bin 654 lira tahsil ettiği ve bu gelirden ilgili belediyelere ödemesi gerek yüzde 25’lik tutarı ilk 2 yıl ödediği kalan yıllarda da ödemeği tespit edildi. Çevre temizlik vergisinde ise Büyükşehir Belediyesi’ne 1 milyon 107 bin lira, ilçe belediyelerine 9 milyon 952 bin liralık ücret ödenmedi.
Sayıştay’ın raporunda TİSKİ’nin ekonomik durumu da olumsuz değerlendirildi. 2022 yılsonu itibarıyla 709 milyon 89 bin TL borcu bulunduğu ifade edilen TİSKİ’nin mevzuat hükümlerine göre belirlenen borçlanma sınırının ise 329 milyon 430 bin TL olduğu belirtildi. Borçlanma sınırının bütçe gelirinin 1 buçuk katını aşmaması gereken TİSKİ’nin gelirinin 3 katına çıktığı belirlendi. Sayıştay TİSKİ’yi, kanuni borçlanma sınırına uygun hareket etmeye davet etti.
Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Zorluoğlu’nun valilik döneminde beraber çalıştığı Ali Tekataş’ı 2019 yılında TİSKİ’ye genel müdür olarak görevlendirmişti. 2 hafta önce AK Parti’den Elazığ Belediye Başkan Adaylığı için istifa eden Tekataş’ın yerine görevi vekaleten Muhammet Mazlum sürdürüyor.
